Öfke Nedir?

Öfke, istenmeyen durumlarla karşılaşınca gösterdiğimiz temel evrensel duygulardan birisidir. Ancak bu duygu diğer duygulardan farklı olarak; kontrol edilemediğinde saldırganlık ve şiddet gibi davranışları tetikleyebildiği için kişinin kendisi ve çevresi için zararlı olabilir. 

Öfkelenmek, öfke duygusunun ağır bastığı zamanlarda gösterilen davranışların tümüne verilen genel isimdir. Bu davranışların kişinin kendisine, çevresine veya başkalarına zarar verecek boyuta ulaşabilmesi mümkündür. Bu nedenle insanlar ''öfkemi nasıl kontrol edebilirim'', ''öfke nasıl gizlenir'', ''öfke kontrolü yöntemleri nelerdir'' gibi soruların yanıtlarını araştırmaktadır.

Öfke Kontrolü Nedir?

Öfke Kontrolü, öfkelenince ortaya çıkan veya çıkma potansiyeli olan davranışların farkında olunması ve bunların kontrol altında tutulma becerisidir. Her duygunun olduğu gibi öfke duygusunun da doğru bir biçimde dışarıya yansıtılması ruh sağlığı açısından gereklidir. Bu nedenle öfke kontrolü her bireyin kazanması gereken bir otokontrol becerisidir.

Öfkeye Yol Açan Faktörler Nelerdir?

1) Doyurulmamış Fizyolojik İhtiyaçlar : Temel olarak açlık, susuzluk, cinsellik, saldırganlık gibi fizyolojik ihtiyaçların yeterince karşılanamaması öfke duygusunu doğrudan tetikleyebilir.

2) Gerçekleşmemiş Beklentiler : Yarım kalan hikayeler, hayal kırıklıkları, başarısızlıklar gibi geleceğe yönelik hedeflerdeki olumsuz sonuçlar öfke duygusuna yol açan sebeplerden birkaçıdır.

3) Önemsenmeme ve Aşağılanma Hissi : Konuşurken sözünüzün kesilmesi, yeterince söz hakkı verilmemesi, görüşlerinizin umursanmaması, alay edilmesi ve dalga geçilmesi gibi küçümseyici davranışlara maruz kalmak öfke duygusuna yol açan diğer faktörlerdir.

4) Engellenmişlik ve Çaresizlik Hissi : Haksızlığa ve adaletsizliğe maruz kalmak öfke duygusuna yol açan durumlardandır. Özellikle engellenmişlik ve çaresizlik hissine kapılan kişiler öfkelerini çok farklı şekillerde dışarıya yansıtabilirler.

5) Kıskançlık ve İnatçılık : Genellikle rekabet ortamlarında karşılaşılan kıskançlık ve inatçılık durumları öfke duygusuna yol açabileceği gibi harekete geçirici motivasyon kaynağı da olabilir.

Öfke Duygusu Nasıl Kontrol Edilebilir?

1) Derin Nefes Almak : Öfke ve gerginlik anlarında tansiyon ve nabız doğrudan etkilenir. Bu nedenle öfke anlarında nefes alma şekli farkında olmadan sık ve yetersiz bir biçime dönüşerek otokontrolü sağlamakta güçlüğe yol açabilir. Bu konuda yapılabilecek en doğru davranış, derin ve sakin bir biçimde nefes alıp vererek tansiyonu ve nabzı düşürmeye çalışmaktır.

2) Ortamdan Uzaklaşmak : Öfke duygusuna yol açan kaynaklarla aynı ortamda bulunmak, hatırlatıcı veya kışkırtıcı faktörler sebebiyle öfke duygusunun kontrol altına alınmasını zorlaştırabilir. Böyle durumlarda yapılacak en doğru davranışlardan birisi ortamdan uzaklaşarak öfkenin kaynağı ile bir daha karşılaşmamaya çalışmak amacıyla dikkati başka yöne çevirmektir.

3) Müzik Dinlemek : Yapılan bazı araştırmalar -özellikle klasik müziğin- canlılar üzerinde yatıştırıcı ve sakinleştirici bir etki ortaya çıkardığını göstermektedir. Bu bağlamda öfke duygusunu kontrol altında tutabilmenin yöntemlerinden birisi de rahatlatıcı melodilere yönelmektir.

4) Başkalarıyla Paylaşmak : İnsan, doğası gereği sosyal bir canlı olduğu için yaşadığı duyguları başka insanlar ile paylaşma gereksinimindedir. Diğer duygularda olduğu gibi öfke duygusunun da konuşarak dışarıya aktarılması ve rahatlanması mümkündür.

5) Spor Yapmak : Öfke duygusunun beraberinde getirmiş olduğu saldırganlık ve şiddet gibi davranışları herhangi bir spor vasıtasıyla dışarıya atmak bedenin ve zihnin rahatlamasında yardımcı olarak öfke kontrolü sağlamak amacıyla yapılabilecek en doğru hareketlerdendir.

Öfke Duygusu Kontrol Edilemediğinde Ortaya Çıkabilecek Sonuçlar Nelerdir?

1) Alkol ve Madde Kullanımı : Öfkesini kontrol altında tutamayan kişilerin, bireysel iradelerinin de düşük olması muhtemeldir. Bu nedenle alkol, sigara, uyuşturucu gibi zararlı maddelere yönelme potansiyelleri oldukça yüksektir.

2) Küfür ve Tehdit Kullanımı : Öfke duygusunun tetiklemiş olduğu saldırganlık ve şiddet davranışlarının sözel bir parçası olan küfür, hakaret, tehdit niteliğindeki kelimelerin kullanımında artış gözlemlenir.

3) Zarar ve Masraf Oluşumu : Öfkesini kontrol etmekte zorlanan kişiler, kendilerine, başkalarına veya eşyalara çeşitli şekillerde zarar vererek maddi ya da manevi çeşitli zararlar ortaya çıkmasına sebep olabilirler. Örneğin sinirlenip aynaya yumruk atan birisi, hem kendi elini keserek kanamasına yol açar hem de aynanın kullanılmaz hale gelmesi sonucunda maddi zarar ortaya çıkar.

4) Pişmanlık : Öfke duygusunun şiddeti genellikle kısa süreli veya anlık olarak zirveye çıkar. Kişinin kendini kaybetmesi veya cinnet geçirmesi olarak adlandırılan bu durumlar ileride geri alınması mümkün olmayan sonuçlar doğurabilir ve ömür boyu pişmanlık hissini beraberinde getirebilir.