Edimsel Koşullanma Nedir?

Edimsel Koşullanma, bir tepkinin ortaya çıkardığı sonuçların değişmesinin, o tepkinin gerçekleşme ihtimalini de değiştirdiğini varsayan öğrenme çeşitidir.

Edimsel Koşullanma Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Edward Thorndike Etki Kuramı'na göre davranışın sonuçları, davranışın bir daha yapılıp yapılmayacağının belirleyicisi olur. Yani organizmayı doyum düzeyine getiren davranışlar güçlenir ve tekrar yapılmak isterken, organizmayı rahatsız edecek durumlara düşürecek davranış zayıflar ve tekrar yapılmak istenmez.

Edimsel Koşullanma Kavramları Nelerdir?

Pekiştireçler : Yeni davranış oluşturulması ve davranış sıklığının arttırılması için kullanılan uyaranlardır. Bunlar olumlu ya da olumsuz şekilde olabilir.

Olumlu Pekiştireç : Davranışın sonucu olarak organizmaya verilmesi, davranışın ortaya çıkma olasılığını arttırır. (Örnek : Sınava Çalışma ➝ Yüksek Not Alma)

Olumsuz Pekiştireç : Davranışın sonucu olarak ortadan kaldırılması, davranışın ortaya çıkma olasılığını arttırır. (Örnek : Sınava Çalışma ➝ Sınıfta Kalmama)

Cezalar : Mevcut istenmeyen davranışın kaldırılması yada sıklığının azaltılması için kullanılan uyaranlar. Bunlar pozitif ya da negatif şekilde olabilir.

Pozitif Ceza : Davranışın sonucu olarak organizmaya verilmesi, davranışın ortaya çıkma olasılığını azaltır. (Örnek : Ödevi Bitirmeme ➝ Annenin Bağırması)

Negatif Ceza : Davranışın sonucu olarak ortadan kaldırılması, davranışın ortaya çıkma olasılığını azaltır. (Örnek : Ödevi Bitirmeme ➝ Oyun Oynayamama) 

Edimsel Koşullanmada Pekiştirme Türleri Nelerdir?

Sürekli Pekiştirme: İstenilen davranışın her seferinde pekiştirilmesi.

Aralıklı Pekiştirme: İstenilen davranışın bazen pekiştirilmesi. (Sabit/Değişken, Aralıklı/Oranlı)

Birleşik Pekiştirme: Pekiştirecin alınması için iki farklı görevin yerine getirilmesi. (Görevler tek başına bir anlam ifade etmez, hepsi birlikte yapılırsa pekiştireç vardır).

Zincirli Pekiştirme: Pekiştirecin alınması için farklı görevlerin sırayla yerine getirilmesi. (Her görevin kendine ait pekiştireci vardır ve en sonunda bitiriş pekiştireci vardır).

Edimsel Koşullanma İle İlgili Terimler Nelerdir?

Premack Prensibi : Pekiştireçlerin uyaran yerinde davranış olarak ele alınması temeline dayanan bir kuramdır. Bu kurama göre yüksek olasılıklı davranışlar, düşük olasılıklı davranışlar için pekiştireç olarak kullanılabilir. Ancak tepki olasılıklarının değişebilir olması, ölçülmesinin ve hesaplanmasının zor olması gibi kısıtlılıkları vardır.

Tepki Yoksunluğu Kuramı : Premack Prensibi'nin kısıtlılıklarını çözmek için ortaya atılmış bir kuramdır. Bu kurama göre kendiliğinden ortaya çıkan serbest davranış ''taban sınırı'' olarak ele alınır. Organizmanın, istediği aktivitenin taban sınırına ulaşabilmek için diğer aktiviteye de uyum sağlayacağı varsayılır.

Dürtü Azaltma Kuramı : Clark Hull'a göre bir olay bazı fizyolojik süreçlerde azalma ile ilgili olduğu sürece pekiştiricidir. Pekiştireçler, aslında organizmayı doyuma ulaştıran aracılardır. Yani tüm pekiştireçler doğrudan yada dolaylı olarak dürtüler ile bağlantılıdır.