İnsan zihninin, düşünürken, algılarken veya karar verirken farkında olmadan çeşitli yanılgılara düşmesi muhtemeldir. Bu nedenle bilişsel süreçlerde yaşanan bu yanılgılar, ruh sağlığının olumsuz etkilenmesine yol açarken, depresyon ve kaygı bozukluğu gibi psikolojik sorunlara da zemin hazırlamaktadır.

Bilişsel Çarpıtmalar Nelerdir?

Filtreleme: Negatif detayların fazlaca göz önünde bulundurulması sonucunda pozitif detayların görmezden gelindiği düşünce biçimidir.

Polarizasyon: Düşünceler siyah/beyazdır. Yani tamamen olumlu ya da tamamen olumsuz şeklinde değerlendirmelerin yapıldığı düşünce biçimidir.

Aşırı Genelleme: Gereğinden fazla miktarda herkes, hiç kimse, her zaman, asla gibi kelimelerin yer aldığı düşünme biçimidir.

Kontrol Yanılgısı: Kişinin, olaylar üzerinde %100 hakimiyeti olduğuna dair düşünce biçimidir. Genellikle kesin yaparım veya kesin yapamam şeklinde ortaya çıkan düşüncelerdir.

Adalet Yanılgısı: Kişinin, olayların her zaman adil sonuçlanacağına dair düşünce biçimidir. Genellikle günlük olayların bile adil olup olmadığına yönelik yorumlar içeren düşüncelerdir.

Ödül Yanılgısı: Kişinin, olayların sonucunda her zaman bir kazancının olacağına dair yanılgılar içeren düşünce biçimidir.

Meli/Malı Bakışı: Kişinin, olayların hep beklenildiği gibi sonuçlanacağına dair düşünce biçimidir. Genellikle böyle olmalı, şöyle olmamalı şeklindeki cümleler ile özdeşleşen düşüncelerdir.

Duygusal Akıl Yürütme: Fazlaca yoğun hissedilen duyguların, mantıklı ve rasyonel kararlar almanın önüne geçtiği düşünce biçimidir.

Her Zaman Haklılık: Kişinin kendisi ya da başkaları hakkındaki düşüncelerinin haklı çıkmasına yönelik inancının ve beklentilerini şekillendirdiği düşünce biçimidir.

Felaketleştirme: Yaşanılanların abartılarak dünyanın sonu olarak algılandığı düşünce biçimidir.

Kişiselleştirme: Sonuçları kendi üzerine alma, kendine atfetme içeren düşünce biçimidir.

Suçlama: Sebepleri başkasının üzerine atma, başkasına atfetme içeren düşünce biçimidir.

Direkt Sonuca Atlama: Gelecekte ne olacağına, olayın nasıl sonuçlanacağına dair bir tahmin yürütmek suretiyle buna göre şekillenen düşünce biçimidir.

Zihin Okuma: Başkalarının aklından geçen düşünceleri tahmin etmek suretiyle bunun kesinlikle gerçekleşeceğine dair yanılgılar içeren düşünce biçimidir.